Uşaqlarda eşitmə sağlamlığı nitq inkişafının, ünsiyyətin və ümumi öyrənmə bacarığının əsas sütunudur. Eşitmə problemi vaxtında aşkarlanmadıqda, nitq geriliyi və sosial çətinliklər qaçılmaz olur. Bəs bunu necə vaxtında müəyyən etmək olar? Gəlin addım-addım baxaq.
Uşaqlarda eşitmə problemini anlamaq
Eşitmə itkisi nədir?
Eşitmə itkisi qulaqdan beyinə gedən səs siqnallarının zəifləməsi və ya itməsi deməkdir. Bu, qismən və ya tam ola bilər.
Müvəqqəti və daimi eşitmə problemləri
Bəzən qulaq infeksiyası kimi müvəqqəti hallar eşitmə zəifliyinə səbəb olur. Ancaq irsi xəstəliklər və daxili qulaq zədələri qalıcı eşitmə itkisinə gətirə bilər.
Eşitmə pozuntusunun əsas səbəbləri
İrsi faktorlar
Genetik keçid eşitmə itkisi hallarının böyük bir hissəsini təşkil edir.
Doğuşdan sonrakı risklər
Ağır doğuş, vaxtından əvvəl dünyaya gəlmə və oksigen çatışmazlığı qulaq sinirlərini zədələyə bilər.
Yoluxucu xəstəliklər və infeksiyalar
Qızılca, məxmərək və orta qulaq infeksiyası eşitməni zəiflədir.
Yüksək səsə məruz qalma
Daimi yüksək səs qulaqda geri dönməz zədələr yarada bilər.
Erkən əlamətlər
Körpəlik dövründə əlamətlər
Səslərə reaksiya olmaması
3-4 aylıq körpə yüksək səsə reaksiya vermirsə, diqqətə alınmalıdır.
Gecikmiş gülüş və səs çıxarma
Körpənin səs çıxarmağa gec başlaması siqnal ola bilər.
Məktəbəqədər yaşda əlamətlər
Nitqin ləng inkişafı
2 yaşında sadə sözlər demirsə, eşitmə problemi ola bilər.
Televizoru yüksək səsdə izləmək
Uşaq daim yüksək səs istəyirsə, eşitmə zəifliyi düşünülməlidir.
Məktəb yaşında əlamətlər
Dərslərdə diqqətsizlik
Müəllimin dediklərini təkrar soruşmaq və dərsdə kənarda qalmaq eşitmə əlamətidir.
Suallara uyğun cavab verməmək
Sualı səhv anlamaq eşitmə zəifliyinin açıq göstəricisidir.
Valideynlər üçün ilkin yoxlama üsulları
Ev şəraitində sadə səs mənbələri ilə testlər aparmaq mümkündür. Oyuncaqlar, zəng və musiqi ilə uşaq reaksiyası izlənə bilər.
Peşəkar diaqnostika metodları
Audiometriya
Bu test qulağın müxtəlif tezliklərə necə reaksiya verdiyini ölçür.
Timpanometriya
Orta qulağın təzyiq vəziyyətini və pərdə elastikliyini yoxlayır.
Otoakustik emissiya testi
Daxili qulağın vibrasiya cavabını ölçür, ağrısızdır.
Yenidoğan eşitmə skrininqi
Doğuşdan sonra ilk günlərdə aparılan sadə və təhlükəsiz testdir.
Eşitmə problemi təsdiqlənərsə növbəti addımlar
Audioloq nəticəyə əsasən müalicə planı qurur. Nitq terapevti ilə paralel çalışmaq vacibdir.
Müalicə və reabilitasiya üsulları
Uşaqlar üçün xüsusi dizayn edilmiş qulaqdaxili və qulaqarxası cihazlar səs keyfiyyətini artırır. Nitq terapiyası isə uşağın danışıq bacarığını inkişaf etdirir.
Eşitmə cihazının seçilməsi
Bluetooth və suya davamlı modellər aktiv uşaqlar üçün idealdır. Mütəxəssis dəstəyi ilə qulağa uyğun model seçilməlidir.
Profilaktik tədbirlər
Qulaq gigiyenasına diqqət yetirin, yüksək səsli mühitlərdə qoruyucu qulaqcıqlardan istifadə edin.
Sosial və psixoloji dəstək
Valideyn, müəllim və psixoloq birgə çalışdıqda uşaq özünü daha güvənli hiss edir.
Nəticə
Eşitmə problemi uşağın inkişafını əngəlləsə də, erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə tam normal həyata dönüş mümkündür. Valideynlərin diqqətli olması bu prosesin əsas açarıdır.
Tez-tez verilən suallar (FAQ)
1. Körpəm səslərə reaksiya vermirsə nə etməliyəm?
Mütləq audioloqa müraciət edin və ilkin testlər etdirin.
2. Eşitmə cihazı uşağın nitqini necə təsir edir?
Cihaz səs siqnallarını gücləndirir və nitq inkişafını sürətləndirir.
3. Yenidoğan skrininqi təhlükəlidirmi?
Xeyr, tamamilə ağrısız və təhlükəsiz prosedurdur.
4. Uşaqlarda eşitmə itkisi müalicə oluna bilərmi?
Səbəbdən asılı olaraq müalicə və reabilitasiya mümkündür.
5. Eşitmə problemi məktəb həyatına necə təsir edir?
Zəif eşitmə dərslərdə diqqət dağınıqlığı və öyrənmə çətinliyi yaradır.